Gaslighting là gì? Những điều bạn cần biết về Gaslighting

Gaslighting là gì? Gaslighting là tình trạng gì và nó có ảnh hưởng như thế nào đến với chúng ta trong cuộc sống này? Cùng chúng tôi tìm hiểu về thuật ngữ gaslighting trong bài viết dưới đây.

Gaslighting là gì? Thao túng tâm lý là gì?

Nội Dung Bài Viết

Gaslighting là gì? Thao túng tâm lý là gì?
- Dấu hiệu nhận biết những kẻ đang cố gắng thực hiện gaslighting là gì
Gaslighting trong gia đình
Cách thoát khỏi gaslighting

Gaslighting là gì? Thao túng tâm lý là gì?

Gaslighting là một hình thức lạm dụng tâm lý, trong đó một người hoặc một nhóm người khiến ai đó đặt câu hỏi về sự tỉnh táo, ký ức hoặc nhận thức của chính họ về thực tế. Những người gặp phải tình trạng gaslighting có thể cảm thấy bối rối, lo lắng hoặc như thể họ không thể tin tưởng vào bản thân mình.

Nói tóm lại, hiện tượng gaslighting xảy ra khi ai đó thao túng bạn nghĩ rằng những gì xảy ra quanh bạn không giống như những gì bạn thấy, bạn cảm nhận được. Họ có thể chọc tức bạn bằng cách nghi ngờ chính mình, phủ nhận bản thân hoặc làm mọi cách để khiến bạn cảm thấy như mình đã sai.

Tiến sĩ, nhà tâm lý học Chivonna Childs nói: “Người gây ra gaslighting có thể biết hoặc không biết họ đang làm điều đó nhưng đối với người bị hại điều đó có thể là những trải nghiệm kinh khủng và rất tai hại. Người bị hại sẽ bắt đầu đặt câu hỏi về giá trị bản thân, lòng tự trọng và năng lực tinh thần của chính mình.”

Gaslighting lấy tên từ vở kịch Gaslight năm 1938 của Anh và bộ phim chuyển thể Gaslight năm 1944. Cả hai đều tập trung vào một người chồng bạo hành và những nỗ lực của anh ta để thuyết phục vợ mình rằng cô ấy đã mất trí rằng những gì trước đây anh ta làm đối với cô là không có thật.

Dấu hiệu nhận biết những kẻ đang cố gắng thực hiện gaslighting là gì

Gaslighting có thể xảy ra với bất kỳ ai. Những kẻ bạo hành thực hiện các hành vi thao túng một cách chậm rãi và có chủ ý để người bị xâm hại không nhận ra. Kẻ bạo hành bác bỏ mối quan tâm hết lần này đến lần khác đến mức một người không nhận ra thực tế của những gì đang xảy ra. Dưới đây là những dấu hiệu giúp của hành vi thao túng tâm lý người khác:

Nói dối trắng trợn: Bạn biết người đó đang nói dối, thường xuyên và dễ dàng, nhưng họ nói rằng họ không nhận ra điều này trong hành vi của mình. Bạn bắt đầu nghi ngờ bản thân, đặt câu hỏi về mọi thứ và trở nên không chắc chắn về những vấn đề đơn giản nhất.
Từ chối, từ chối và từ chối: Bạn biết rõ những gì họ đã nói. Họ phủ nhận không bao giờ nói điều đó. Họ yêu cầu bạn chứng minh rằng họ đã nói điều đó. Bạn bắt đầu đặt câu hỏi về trí nhớ của mình. Có lẽ họ đã đúng, họ chưa bao giờ nói điều đó. Bạn càng ngày càng đặt câu hỏi về thực tế của mình và chấp nhận chúng.
Dùng những gì bạn yêu thích để chống lại bạn: Đây là một thủ đoạn thao túng được sử dụng nhiều nhất. Thủ đoạn này có thể khiến người bị thao túng tự vấn bản thân và những thứ mà họ nắm giữ. Ví dụ: Nếu người đó yêu thích công việc của họ người thao túng sẽ chỉ cho bạn thấy những vấn đề với công việc đó.
Đánh mất ý thức về bản thân: Việc thao túng tâm lý tiếp tục diễn ra một cách bài bản và liên tục trong một thời gian dài. Nạn nhân theo thời gian sẽ trở thành một con người khác. Sự tự tin biến mất và nạn nhân trở thành cái bóng của chính họ trước đây. Thực tại và bản thể của họ trở thành tài sản sở hữu của kẻ lạm dụng.
Ngôn từ khác với hành động: Một người thao túng sẽ trò chuyện và nói chuyện để thuyết phục một người quan tâm đến họ. Tuy nhiên, hành động của họ sẽ không phản ánh lời nói.
Tình yêu và sự nịnh hót: Hình thức lạm dụng này trở thành hiện thực đối với nạn nhân và những lời khen ngợi liên quan đến những sự việc xung quanh mình sẽ thuyết phục họ nghĩ rằng kẻ lạm dụng không hoàn toàn xấu.
Lẫn lộn: Gaslighting gây ra sự nhầm lẫn liên tục và nhất quán khiến nạn nhân trở nên tuyệt vọng. Khi một người tìm kiếm sự rõ ràng từ kẻ bạo hành chu kỳ sẽ tiếp tục và sức mạnh của kẻ lạm dụng tăng lên.
Dự kiến: Một kẻ lạm dụng tâm lý luôn ứng dụng các hành động của họ lên nạn nhân của mình. Ví dụ, nếu người thao túng là kẻ nói dối và kẻ gian lận họ sẽ buộc tội nạn nhân của mình là kẻ nói dối và kẻ gian lận. Người đó cảm thấy rằng họ liên tục cần phải bảo vệ bản thân vì những điều họ chưa làm.
Mọi người khác đều là kẻ nói dối: Người thao túng tâm lý có thể nói với nạn nhân của mình rằng mọi người khác đều chống lại họ và mọi người đều đang nói dối. Hành động như vậy càng làm mờ cảm giác thực tế của nạn nhân và làm tăng sự phụ thuộc của họ vào kẻ thao túng mình.

Gaslighting trong gia đình

Gaslighting trong gia đình là một trong những dạng lạm dụng, thao túng tâm lý của con người chúng ta thường thấy nhất. Trên thực tế, mối quan hệ giữa cha mẹ cùng con cái không phải là một mối quan hệ công bằng. Thông thường, cha mẹ sẽ luôn là người định hình, thao túng con cái. Họ luôn muốn con cái của mình phải nghe lời, phải làm theo những gì mình muốn, phải sống theo cách mình đã chỉ và phải đi theo con đường mình đã chuẩn bị,…. Mọi quyền lực trong gia đình đều thuộc về các bậc cha mẹ và có một sự thật chúng ta không thể phủ nhận đó là ở đâu có quyền lực thì ở đó có sự thao túng, lạm dụng.

Những người cha, mẹ không chỉ kiểm soát thế giới của con bằng việc lập ra những quy định, quy tắc trong gia đình mà còn có thể khiến cuộc sống của con trở nên thoải mái hoặc gò bó, dễ chịu hoặc đáng sợ. Mọi thứ mà những đứa trẻ trong gia đình được trải nghiệm đều trải qua sự đồng ý cùng nhận định của cha mẹ. Thế giới của những đứa trẻ được thể nghiệm như thế nào phụ thuộc hoàn toàn vào quyết định của cha mẹ và họ cũng là người dạy cho chúng cách mà thế giới này vận hành.

Thật trớ trêu thay, hiện nay có rất nhiều người người coi những việc này là điều hiển nhiên. Con cái phải nghe lời cha mẹ là lẽ đương nhiên và cha mẹ có quyền áp đặt cho con cái những điều mà chúng phải tuân theo. Cũng có nhiều bậc cha mẹ cảm thấy việc thao túng, kiểm soát con cái đi theo hướng mình muốn mới là yêu thương con cái. Việc giới hạn con trẻ trong những quy định mà mình đề ra mới là tốt cho con, giúp con tránh xa khỏi những tổn thương, nguy hiểm ngoài xã hội.

Nếu ở ngoài xã hội, để thao túng một con người chúng ta cần phải bỏ ra rất nhiều thời gian và công sức thì trong gia đình điều này lại trở nên vô cùng dễ dàng. Từ những quy định, lời dạy từ xa xưa, từ những câu chuyện dân gian đều đã định hình cho các đứa trẻ rằng chúng phải tuyệt đối phục tùng cha mẹ, người lớn, bậc bề trên của mình. Việc để một đứa trẻ dao động, hoài nghi về bản thân, nghi ngờ về những điều xảy ra xung quanh chúng là điều vô cùng đơn giản, dễ dàng. Chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy điều này ở những sự việc, hiện tượng xảy ra hằng ngày quanh mình.

Ví dụ như:

Khi một đứa bé đi học về vô tình làm bẩn quần áo dù chúng đã giải thích rằng hôm nay trong lớp học có tiết thể dục bé bị xô đẩy nhiều nên quần áo bị bẩn. Tuy đã giải thích những nhiều bậc cha mẹ vẫn quát mắng con và quy chụp suy nghĩ của mình cho con bằng những câu nói như “con cố tình đúng không?”, “con cố tình làm bẩn quần áo để mẹ nhiều việc hơn chứ gì sao quần áo người khác không bẩn mỗi mình con bị bẩn?”…. Những lời quy chụp này vô hình chung khiến đứa trẻ nhận thấy bản thân mình là người có lỗi, làm bẩn quần áo là lỗi của mình.
Hay khi hai đứa trẻ trong gia đình đánh nhau, không cần biết lỗi lầm là do ai nhưng khi người cha mẹ chỉ luôn thiên vị cho đứa con nhỏ dẫn đến một tình trạng là dù ai làm sai con lớn cũng là người có lỗi. Lâu dần những đứa trẻ này sẽ cảm thấy căm ghét chính bản thân hoặc đứa em của mình vì mình làm gì cũng sai hay nó làm sai mà mình toàn là người phải chịu phạt.

Dù là câu chuyện nào nói về sự thao túng trong gia đình thì những hậu quả nó gây ra cũng vô cùng tai hại. Đối với trẻ nhỏ, gia đình chính là cả thế giới của chúng vậy nên nếu thế giới ấy lại không ngừng chèn ép, gây khó khăn cho chúng thì hậu quả để lại sẽ là những ảnh hưởng đi đến suốt đời.

Cách thoát khỏi gaslighting

Để thoát khỏi tình trạng thao túng tâm lý từ người khác chúng ta cần:

1. Biết cách nhận biết khi có hiện tượng thao túng tâm lý:

Để thoát khỏi sự thao túng của một ai đó, điều đầu tiên các bạn cần làm chính là nhận biết bạn có thực sự đang bị thao túng tâm lý hay không? Hãy nhận biết các triệu chứng của việc thao túng tâm lý. Khi một người thường xuyên bị thao túng họ bắt đầu có dấu hiệu hạ thấp lòng tự trọng và phụ thuộc tình cảm vào kẻ bạo hành. Trong một cuộc xung đột mà ai đó đang chọc tức bạn, bạn có thể trải qua một loạt cảm xúc từ bối rối, tức giận đến thất vọng và thấy mình đang đi vào vòng tranh cãi cả trong tiếng nói lẫn trong tâm trí. Kiểu quay đi quay lại này gây mệt mỏi và có thể ảnh hưởng đến lòng tin của bạn. Một khi bạn có thể nhận ra một cách hiệu quả khi nào xảy ra hiện tượng thao túng thì bạn có thể bắt đầu phá vỡ chu kỳ.

2. Hãy vững tin chính bản thân mình.

Mục tiêu của việc thao túng là khiến nạn nhân phải nghi ngờ nhận thức của họ. Đối với người đang tỏ ra khó chịu, mục tiêu của họ có thể là tránh trách nhiệm trong khi từ từ khiến bạn nuôi dưỡng tình cảm phụ thuộc vào họ. Điều này tạo ra sự nhầm lẫn nội bộ vô cùng lớn, sau đó làm mất khả năng tin tưởng vào bản thân và trí nhớ của bạn.

Để chống lại điều này, hãy vững tin vào chính bản thân bạn. Điều đó có nghĩa là tin vào bản thân, cảm xúc của bạn và những gì bạn biết là đúng. Nó có nghĩa là sở hữu nhận thức của bạn (tức là những gì bạn đã thấy, đã nghe và đã cảm nhận được).

3. Viết mọi thứ ra giấy.

Để giúp bạn xác định sự thật của chính mình bạn có thể viết lên giấy những điều đang diễn ra. Viết nhật ký về những trải nghiệm của bạn và tập thói quen xem lại các bài viết của bạn. Ghi lại những gì đang xảy ra. Nhật ký là một cách tuyệt vời để duy trì hồ sơ về những gì đang xảy ra theo thời gian. Điều này sẽ giúp bạn cảm thấy tự tin về những gì bạn biết là đúng.

Trên đây là tổng hợp những thông tin cơ bản liên quan đến Gaslighting là gì. Hy vọng rằng thông qua bài viết này các bạn sẽ hiểu hơn về thuật ngữ gaslighting cùng những ảnh hưởng của nó đến tâm trí con người.

Xem thêm: AIESEC là gì? Giới thiệu, sứ mệnh, điều kiện tham gia AIESEC